Elma, tarihsel süreçte Eğirdir’in en önemli meyve türü olmuştur. 2016 yılı TÜİK rakamlarına göre Türkiye’de yaklaşık 3.000.000 ton, Isparta’da yaklaşık 600.00 ton, Eğirdir’de ise 250.000 ton elma üretimi yapılmaktadır. Türkiye’de yetiştirilen her 4 elmadan 1 tanesi elmanın başkenti olarak bilinen Isparta’da, Isparta’da yetiştirilen her 3 elmadan 1 tanesi ise Eğirdir’de üretilmektedir.
Red Delicious (Starking Delicious, Starkrimson Delicious, Scarlet Spur ve Redchief gibi) ve Golden Delicious grubundaki (Starkspur Golden Delicious ve Golden Reinders gibi) çeşitler elma üretiminde en büyük paya sahiptirler ve bu çeşitler Eğirdir’in hemen hemen tüm köylerinde yetiştirilmektedir. Bunların dışında, Gala, Granny Smith, Fuji, Braeburn ve Cripps Pink (Pink Lady®) gibi çeşitlerle kurulu bahçeler de mevcuttur. Ayrıca ilçe bünyesinde faaliyet gösteren ‘Meyvecilik Araştırma Enstitüsü’nde’ yerli ve yabancı orjinli 400’ü aşkın elma tip ve/veya çeşidi muhafaza altında tutulmaktadır.
Eğirdir, deniz seviyesinden olan yüksekliği (~940 m) ve Batı Torosların konumu nedeniyle İç Anadolu’nun karasal iklimi ile Akdeniz iklimi arasında geçiş iklimine sahiptir. Artık bir marka ismi haline gelen ‘Boğazova’, Eğirdir gölü ve Kovada gölleri arasında kuzey-güney yönünde uzanan 2-2.5 km genişliğinde ve yaklaşık 25 km uzunluğunda bir vadidir. Oldukça yüksek iki dağ sırası arasında uzanması, Boğazova’ya dünya’da sadece birkaç bölgeye nasip olan müthiş bir iklim ve toprak avantajı sunmaktadır. Yüksek dağlardan gelen alüviyonlar toprağı zenginleştirirken, göllerden gelen su buharı havayı yumuşatarak elmanın oldukça hoşlandığı hava nemini bölgeye temin etmektedir.
Nitekim, en kaliteli elmalar genellikle, yağışlı, soğuk ve nemli ılıman iklim bölgelerinde yetiştirilmektedir. Eğirdir gölünün yumuşatıcı etkisi çok düşük sıcaklıkları önlemek suretiyle, tüm dünyanın ve Türkiye’nin muzdarip olduğu ilkbahar geç donlarını bölgeden uzak tutmaktadır. Bu nedenlerle Boğazova, ağızda tat bırakan aromaya sahip elmalarıyla eşsiz bir elma bahçesi hüviyetindedir. Boğazova’da yetişen elmalar tüm Türkiye’de ‘Eğirdir Elması’ olarak ün yapmıştır. Buna bağlı olarak gelişen ekonomi, bölgede şirketleşmeye yön vermiş ve sonuçta Eğirdir 150000 tonluk soğuk hava deposu kapasitesiyle depolamada Türkiye’nin en önemli merkezlerinden birisi olmuştur.
Eğirdir’in elma üretiminde bir marka haline gelmesi esasında çok önemli 2 büyük proje ile gerçekleşmiştir. 1950’li yıllarda devreye sokulan birinci projede, Eğirdir gölünün ayağı derinleştirilmiş ve Kovada gölü ile birleştirilmiştir. Böylelikle eskiden küçük bir göl gibi görünen ve bataklık hüviyetindeki ova ideal bir tarım ortamına dönüştürülmüştür. 1969 yılında tamamlanan Boğazova Sulama Projesi ile 25000 ha alan sulanabilir hale getirilmiştir. İkinci büyük proje ise, 1952 yılında Boğazova’da kurulan Eğirdir Fidanlığıdır. Fidanlık bu güne kadar çeşitli isimlerle faaliyetlerine devam etmiş ve 2015 yılında ‘Meyvecilik Araştırma Enstitüsü (MAREM)’ ismini almıştır.
1950’li yıllarda kurum müdürü Mustafa Akay ve Ziraat Teknisyeni Halil Üstün Starking Delicious çeşidiyle kapama bahçelerin kurulmasına vesile olan kişiler arasındadır. Nitekim bu tarihten önce dağınık ağaçlar şeklinde Amasya ve Ferik elmalarından söz edilmektedir. Starking Delicious çeşidinin piyasada çok büyük bir ilgi görmesi, kurumun bu çeşide ait fidanları çiftçilere dağıtması ile devam etmiş ve böylelikle bugüne kadar gelen süreç başlatılmıştır. Meyvecilik sektörüne sayısız insan kazandıran kurum, fidancılık faaliyetlerini büyük ölçüde özel sektöre devretmiş ve daha çok bilimsel çalışmalara ağırlık vererek meyvecilik alanında Türkiye’nin en aktif merkezlerinden biri haline gelmiştir.
Eğirdir, ülke bazında hemen hemen tüm şehirlere elma temin etmesinin yanında, yurt dışına elma ihraç eder konuma gelmiştir. Bugün Eğirdir; elmasını tüm dünyada tanınan bir marka haline getirmek için çalışmalarını sürdürmektedir.
Kaynak: Eğirdir Kaymakamlığı